گفتوگوی روابط عمومی دانشگاه علوم و فنون مازندران با دکتر اکرم نخعی:
داده و شبکه؛ ساختار هوشمند عصر اطلاعات
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم و فنون مازندران، در راستای معرفی رشتههای مختلف دانشگاهی و بهویژه رشتههایی که در فعالیتهای آموزشی دانشگاه علوم و فنون مازندران گنجانده شده است، به دانشجویان و علاقهمندان به ادامه تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزشی، فرصتی دست داد تا روابط عمومی دانشگاه با دکتر اکرم نخعی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم و فنون مازندران در خصوص آشنایی با رشته تحصیلی مهندسی فناوری اطلاعات، به گفتوگو بپردازد که متن این گفتوگو را در زیر ملاحظه میکنید:
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: با سلام و ارادت، لطفاً با نام و نام خانوادگی خود و سوابق تحصیلی کلیدیتان(مقطع، دانشگاه، گرایش) شروع کنید؟
دکتر نخعی: با سلام و احترام، اکرم نخعی هستم. سوابق تحصیلی بنده به شرح زیر است:
- کارشناسی: مهندسی فناوری اطلاعات، دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
- کارشناسی ارشد: مهندسی فناوری اطلاعات، گرایش شبکههای کامپیوتری، دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
- دکتری: مهندسی فناوری اطلاعات، گرایش مدیریت سیستمهای اطلاعاتی، دانشگاه تربیت مدرس.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: چگونه مسیر شغلی خود را به سمت فعالیتهای آکادمیک و تدریس در رشته مهندسی فناوری اطلاعات (IT) هدایت کردید؟
دکتر نخعی: مسیر شغلی من به سمت فعالیتهای آکادمیک و تدریس، حاصل تلفیق علاقهی شخصی و ارزشی است که برای توسعهی علمی و تربیت نیروی متخصص قایل هستم. این تصمیم، ریشه در چند عامل کلیدی دارد:
- علاقه به یادگیری و آموزش: از دوران تحصیل، لذت درک مفاهیم و سپس انتقال و اشتراکگذاری آنها با دیگران برای من انگیزهبخش بود.
- جذابیت پویای رشته فناوری اطلاعات: سرعت بالای تحول و ماهیت بینرشتهای فناوری اطلاعات، آن را به حوزهای چالشبرانگیز و همیشه نو تبدیل میکند. محیط آکادمیک این فرصت را به بنده میدهد که در خط مقدم این تحولات قرار داشته باشم.
- تربیت نسل آینده: اینجانب به نقش مؤثر یک استاد در شکلدهی به تفکر، مهارتها و اخلاق حرفهای دانشجویان باور دارم. هدایت و آموزش نیروهای متخصصی که میتوانند چالشهای صنعت و جامعه را حل کنند، برای من بالاترین دستآورد شغلی محسوب میشود.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: مروری کوتاه بر مهمترین سوابق پژوهشی، مقالات یا پروژههای برجسته خود بفرمایید؟
دکتر نخعی: سوابق پژوهشی بنده عمدتاً در حوزههای سیستمهای اطلاعاتی سلامت و کاربرد هوش مصنوعی و پردازش دادهها در پزشکی متمرکز بوده است. برخی از مهمترین فعالیتهای من عبارتند از:
- مسئولیت علمی در کنفرانسهای بینالمللی: دبیر علمی و دبیر انتشارات بیستمین سمپوزیوم بینالمللی هوش مصنوعی و پردازش سیگنال (سال ۱۴۰۳).
- پژوهش و انتشار مقالات علمی: تألیف چندین مقاله در حوزه پردازش دادههای ژنومیک و بالینی با هدف پیشبینی و تشخیص بیماری. این پژوهشها که عموماً در ژورنالها و کنفرانسهای معتبر داخلی و بینالمللی منتشر شدهاند، بر توسعه و بهکارگیری الگوریتمهای یادگیری ماشین و دادهکاوی برای استخراج الگوهای پیشبینی کننده از دادههای پیچیدهی سلامت تمرکز دارند.
- حوزههای پژوهشی مورد علاقه: تمرکز اصلی اینجانب بر روی پردازش دادههای کلان سلامت (Big Data در پزشکی) و سیستمهای پشتیبان تصمیمگیری بالینی است. هدف نهایی این پژوهشها، کمک به شخصیسازی مراقبتهای سلامت و افزایش دقت در تشخیص و درمان است.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: در حال حاضر، مهمترین چالشها و نوآوریهای روز دنیا در حوزه امنیت اطلاعات، رایانش ابری، توسعه نرمافزارهای سازمانی یا اینترنت اشیاء (IoT) کدامند و دانشگاه علوم و فنون مازندران چگونه در این زمینه نقش ایفا میکند؟
دکتر نخعی: حوزههایی مانند امنیت اطلاعات، رایانش ابری و اینترنت اشیا امروزه بهشدت در هم تنیده شدهاند. نوآوری در هر یک، چالشها و فرصتهای جدیدی در سایر حوزهها ایجاد میکند.
- در حوزه امنیت اطلاعات: افزایش پیچیدگی حملات سایبری با بهرهگیری از هوش مصنوعی از مهمترین چالشهاست. در مقابل، امنیت مبتنی بر هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای تشخیص ناهنجاریها و تهدیدات پیشرفته یک نوآوری راهبردی محسوب میشود.
- در حوزه اینترنت اشیا و رایانش ابری: چالش اصلی، مدیریت، امنیت و حریم خصوصی انبوهی از دستگاههای ناهمگن با منابع محدود (از نظر انرژی و پردازش) است. نوآوریها در این عرصه، حرکت به سمت رایانش لبهای برای پردازش دادهها در منبع تولید و کاهش تأخیر، توسعه پروتکلهای امن و سبکوزن، و یکپارچهسازی با فناوریهایی مانند بلاکچین برای ایجاد شفافیت، امنیت و عدم تمرکز در مدیریت دستگاهها و دادهها است.
این دانشگاه با تکیه بر پتانسیل علمی خود، میتواند در حل این چالشها و بهرهگیری از نوآوریها اثرگذار باشد. راهکارهای کلیدی شامل:
- آموزش نیروی انسانی متخصص و بهروز: بازنگری محتوای درسی مقاطع کارشناسی و ارشد با ادغام مهارتهای روز مانند امنیت سایبری پیشرفته، معماریهای ابری و لبهای، توسعه نرمافزار برای پلتفرمهای اینترنت اشیا و مفاهیم اولیه بلاکچین در امنیت سیستمهای توزیعشده.
- تعامل استراتژیک با صنعت و زیستبوم فناوری:
* ایجاد آزمایشگاههای مشترک پژوهشی و مهارتی با شرکتهای فناوری محلی و ملی، با تمرکز بر حوزههای امنیت، رایانش ابری و اینترنت اشیا.
* طراحی و اجرای دورههای کارآموزی هدفمند که دانشجویان را مستقیماً با چالشهای واقعی صنعت درگیر کند.
* مشارکت در شتابدهی استارتاپهای فناور، به ویژه آنهایی که بر روی راهحلهای بومی برای چالشهای مطرحشده کار میکنند.
به طور خلاصه، با ترکیب آموزش بهروز و تعامل مؤثر با صنعت و جامعه، دانشگاه علوم و فنون مازندران میتواند نه تنها پاسخگوی نیازهای فوری بازار کار باشد، بلکه به عنوان پیشگام و قطب علمی- فناوری در توسعه راهحلهای نوآورانه و کاربردی برای منطقه و کشور ظاهر شود.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: به نظر شما، کلیدیترین مهارتی که دانشجویان رشته مهندسی فناوری اطلاعات باید برای موفقیت در بازار کار کسب کنند، چیست؟ (مانند مهارتهای توسعه Full-Stack، درک عمیق از زیرساختهای شبکه یا کار تیمی در محیطهای چابک).
دکتر نخعی: دانشجویان مهندسی فناوری اطلاعات در کنار مهارتهای تخصصی در حوزههایی مانند برنامهنویسی و شبکه، نیازمند کسب یک توانایی کلان و پایهای هستند که موفقیت آنها را در مواجهه با بازار کار پویای این حوزه تضمین میکند: توانایی یادگیری مستمر و حل مسالهی پیچیده.
این توانایی شامل دو جزء اصلی است:
1. ظرفیت بالا برای یادگیری و سازگاری سریع: سرعت تحول در فناوری بهگونهای است که ابزارها و چارچوبهای امروز، ممکن است در آیندهای نزدیک منسوخ شوند. بنابراین، مهمتر از تسلط بر یک فناوری خاص، این است که دانشجو "چگونگی یادگیری مؤثر" را فراگیرد و بتواند به سرعت خود را با فناوریهای جدید تطبیق دهد.
2. تفکر تحلیلی و حل مساله بهروش مهندسی: توانایی شکستن یک چالش پیچیده و اغلب مبهم در دنیای واقعی به اجزای کوچکتر، تحلیل ریشهای مسایل، ارزیابی راهحلهای مختلف و در نهایت طراحی و پیادهسازی یک راهحل کارا و قابل اطمینان.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: چه پروژههای تحقیقاتی/عملیاتی جذابی در طول تدریس در این رشته مورد علاقه شما بوده است؟(مانند طراحی پایگاه دادههای مقیاسپذیر یا پیادهسازی یک سیستم مدیریت دانش).
دکتر نخعی: در طول تدریس و پژوهش در رشته مهندسی فناوری اطلاعات، پروژههایی که در تقاطع فناوری و نیازهای حیاتی جامعه قرار داشتهاند، برای بنده جذابتر بودهاند. یک نمونهی برجسته در این زمینه، طراحی و پیادهسازی سیستمهای تصمیمیار بالینی (Clinical Decision Support Systems - CDSS) است.
دلایل علاقه و جذابیت این پروژه این است که این پروژهها بهطور مستقیم با هدف کاهش خطای انسانی، افزایش دقت تشخیص و بهبود سلامت بیماران دنبال میشوند. مشاهدهی کاربرد عملی یک سیستم نرمافزاری در کمک به تصمیمگیریهای حیاتی پزشکی، انگیزهای بینظیر ایجاد میکند. همچنین اجرای موفق چنین پروژههایی نیازمند همکاری نزدیک با متخصصان حوزهی سلامت (پزشکان، پرستاران، مدیران بیمارستانی) است. این همکاری، چالشهای جذابی مانند مدلسازی دانش پزشکی، درک عمیق فرآیندهای کاری بالینی، و طراحی واسطهای کاربری کارآمد را به همراه دارد که فراتر از چالشهای صرفاً فنی است.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: چرا دانشگاه علوم و فنون مازندران را برای فعالیتهای آموزشی و تحقیقاتی خود انتخاب کردید؟ این دانشگاه چه ویژگی شاخصی دارد که آن را از سایر دانشگاهها متمایز کرده است؟
دکتر نخعی: انتخاب دانشگاه علوم و فنون مازندران برای فعالیتهای آموزشی و پژوهشی، برآمده از شناختی است که از مزیتهای این دانشگاه و هماهنگی آن با اهداف و ارزشهای حرفهای خود دارم. ویژگیهایی که این دانشگاه را به انتخابی ایدهآل تبدیل میکند، فراتر از جایگاه برتر آن به عنوان یک دانشگاه معتبر غیرانتفاعی است و شامل موارد زیر میشود:
- تأکید توأمان بر کیفیت آموزشی و فضای انسانی: دانشگاه علوم و فنون مازندران موفق شده است محیطی را فراهم کند که در آن جدیت و استانداردهای علمی بالا با فضایی دوستانه، صمیمی و حمایتگر برای اساتید و دانشجویان ترکیب شده است.
- تاریخچهی درخشان و ظرفیت برای آیندهای پیشرو: سابقه طولانی و موفق این دانشگاه در تربیت نیروهای متخصص و کارآفرین، نشاندهندهی یک ساختار مدیریتی باثبات، کادر مجرب و چشمانداز روشن است.
- موقعیت جغرافیایی استراتژیک و ارتباط با صنعت: قرارگیری دانشگاه در استان مازندران با تنوع اقتصادی بالا (کشاورزی، گردشگری، صنایع کوچک و متوسط) و نزدیکی به قطبهای فناوری کشور، فرصتی بینظیر برای انجام پژوهشهای کاربردی و مسالهمحور ایجاد میکند.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: به نظر شما، بارزترین فرصتهایی که دانشجویان این رشته در دانشگاه ما میتوانند کسب کنند (آزمایشگاههای تخصصی شبکه، کارگاههای عملیاتی امنیت، پروژههای مرتبط با دولت الکترونیک) چیست؟
دکتر نخعی: دانشگاه علوم و فنون مازندران با زیرساختهای علمی و موقعیت منحصربهفرد خود، این توانایی را دارد که برای دانشجویان مهندسی فناوری اطلاعات، فرصتهای استثنایی فراهم کند. این فرصتها فراتر از امکانات سختافزاری و کارگاهی است و در یک چرخهی یادگیری تجربهمحور معنا پیدا میکند.
بارزترین این فرصتها عبارتند از:
- یادگیری از طریق حل مسایل واقعی:
* تعریف پروژههای چالشمحور با صنعت و دولت: همکاری مستقیم با شرکتهای فناوری محلی و نهادهای دولتی استان (مانند استانداری، شهرداریها، سازمانهای زیرمجموعه) برای تعریف پروژههای کاربردی در حوزههایی مانند دولت الکترونیک، شهر هوشمند، گردشگری دیجیتال، کشاورزی هوشمند و سلامت الکترونیک. این امر دانشجویان را مستقیماً در معرض نیازها، محدودیتها و پیچیدگیهای محیط عملی قرار میدهد.
- تبدیل شدن به عضوی از یک اکوسیستم نوآوری:
* ایجاد پل ارتباطی با استارتاپها و شتابدهندهها: دانشجویان میتوانند از طریق کارآموزی، شرکت در رویدادهای استارتاپ ویکندی و حتی راهاندازی ایدههای خود تحت هدایت دانشگاه، تفکر کارآفرینی و مهارتهای نرم مانند ارایه، مذاکره و کار تیمی را در یک محیط واقعی و پرانرژی تجربه کنند.
* شرکت در تیمهای پژوهشی اساتید: مشارکت در پروژههای تحقیقاتی کاربردی اساتید، به دانشجویان مستعد این فرصت را میدهد که در خط مقدم فناوری قرار گیرند و تجربهی انتشار مقاله و ثبت اختراع را کسب نمایند.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: چه توصیهای برای دانشآموزانی دارید که میخواهند با انتخاب صحیح، رشته و دانشگاه خود را انتخاب نمایند؟
دکتر نخعی: انتخاب رشته، یکی از مهمترین تصمیمات در مسیر زندگی حرفهای هر فرد است. توصیه اینجانب به دانشآموزان، فراتر از یک انتخاب بر اساس نمره یا جایگاه اجتماعی، شناخت عمیق و استراتژیک است. این فرآیند را میتوان در چند گام کلیدی خلاصه کرد:
- گام اول: شناخت خود
علاقه واقعی در برابر هیجان مقطعی: از خود بپرسید: «آیا از حلکردن پازلهای پیچیده منطقی لذت میبرم؟ آیا مشاهده یک مشکل و فکرکردن برای یافتن راهحلی خلاقانه برای من جذاب است؟ آیا پشتکار لازم برای یادگیری مستمر در یک رشته پویا را دارم؟» رشتهای مانند مهندسی فناوری اطلاعات، مناسب کسی است که پاسخش به این سوالات مثبت باشد.
تواناییهایتان را در نظر بگیرید: علاوه بر علاقه، استعداد ذاتی در تفکر تحلیلی، ریاضیات و منطق نیز از پایههای موفقیت در این رشته است.
- گام دوم: شناخت واقعی رشته
فراتر از عنوان جذاب فناوری: مهندسی فناوری اطلاعات صرفاً «کار با کامپیوتر» نیست. این رشته درباره طراحی، پیادهسازی، مدیریت و امنسازی سیستمهای پیچیده اطلاعاتی است که قلب تپنده کسبوکارها، خدمات و ارتباطات امروز هستند.
مهارتهای متنوع آن را بشناسید: این رشته ترکیبی از برنامهنویسی، طراحی شبکه، امنیت سایبری، تحلیل داده و مدیریت پروژه است. ببینید آیا به این طیف گسترده گرایش دارید یا خیر.
این انتخاب، انتخاب یک هویت شغلی و فکری است. رشتهای را انتخاب کنید که نه تنها امروز، بلکه با توجه به سرعت تحول فناوری، شما را برای یادگیری مادامالعمر و ایفای نقش در دنیای فردا آماده کند. مهندسی فناوری اطلاعات، اگر با علاقه و شناخت انتخاب شود، یکی از توانمندسازترین و آیندهدارترین این مسیرهاست.
خبرنگار روابط عمومی دانشگاه: سخن پایانی و انگیزهبخش شما برای دانشجویان فعلی رشته مهندسی فناوری اطلاعات (IT) چیست؟
دکتر نخعی: به دانشجویان عزیز مهندسی فناوری اطلاعات میگویم: شما نه تنها دانشجوی یک رشتهی دانشگاهی، بلکه معماران و سازندگان عصری هستید که در آن زندگی میکنیم. رشته شما، تنها یک رشته نیست؛ یک زبان جهانی برای حل مساله است.
از سلامت و آموزش گرفته تا حملونقل و محیط زیست، تقریباً هیچ حوزهای نیست که عمیقاً متحول به دست فناوری اطلاعات نشده باشد یا نشود. شما واکسنهای دیجیتال برای مقابله با تهدیدات سایبری میسازید، زیرساختهای ارتباطی جوامع را طراحی میکنید، و با دادهها تصمیمگیریهای حیاتی را ممکن میسازید. هر خط کدی که مینویسید، هر شبکهای که امن میکنید، و هر سیستمی که بهینه میسازید، میتواند اثری ملموس بر زندگی هزاران نفر داشته باشد.
به توانایی خود باور داشته باشید. اشتیاق اولیهتان برای فناوری را حفظ کنید، اما آن را با پشتکار، اخلاق حرفهای و نگاه انسانمحور ترکیب نمایید. به خاطر داشته باشید که مهمترین پروژهای که روی آن کار میکنید، خود شما و آیندهای است که میسازید.
روابط عمومی دانشگاه علوم و فنون مازندران
